بررسی نقش تشویق  در تعلیم و تربیت دانش آموزان

مقدمه :

شاید برای عده ای تصور اینكه بتوان در مدرسه ای از تشویق استفاده كرد كمی دشواراست اما واقعیت این است كه می توان در سنگر مدارس شاهد حضور با شكوه معلمان وشاگردانی بود كه با سرمایه از محبت وچهره های متبسم ومصصم در تلاش هستند كه در كارهای خود موفق بوده اند. پس باید رنگ مدرسه ای یادآور زیبائیها ونیكوئیها باشد. چرا كه هم انسانها بالاخص نوجوانان محبت پذیر می باشند. ولذا نیاز به محبت از اساسی ترین نیازهای هر انسان می باشد. تشویق نیروها واستعدادهای دانش آموزان را به كار می اندازد واستقامت آنها را در كارها زیاد می كند وموجبات سرعت در كارهای بدنی را فراهم می كند ودر كارهای فكری موجب سعی وكوشش بیشتری  می گردد[1]. تشویق وتقویت رفتار مثبت كودكان سبب شكل گیری عادات مطلوب در آنان می شود. به عبارت دیگر از آنجا كه از طریق رفتارهای تشویق آمیز كلامی وغیر كلامی مادی وعنوی فردی وگروهی مستقیم وغیر مستقیم مربی بیش از هر چیز به یك نیاز هم نوجوانان یعنی نیاز به محبت متعلق وتوجه پاسخ داده می شود.

ما شاهد بیشترین مؤثرترین وپایدارترین اثر در رفتار آنان هستیم در حالی كه وقتی دانش آموزی را تنبیه می كنیمن نه تنها به هیچ یك از نیازهای خطری واساسی او پاسخ نمی دهیم بلكه تعادل حیاتی اش را برهم زده او را با تجربه ناخوش آیندی كه همواره ازآن گریز دارد مواجه می كنیم ولو اینكه بطور موقت رفتار مطلوب آن را كنترل كرده باشیم[2].

رسول خدا پایه رفتار با كودكان و نوجوانان را بر محبت استوار كرده وسفارش می كند كه آنان را گرامی بداریم وبا جایزه ای كه امكان وفایش هست انان را تشویق نمائیم.[3]

استفاده ازروش تشویق ومحبت یكی از روشهای تربیتی بسیار مؤثر ونشانه صدر ونقش مطمئنه داشتن فرد است. خدای تعالی رمز پیروزی پیامبر اكرم (ص) رادر همین شرح صدور محبت ورزی پیامبر به امت خود می داند : به موجب لطف ورحمت الهی برایشان اموزشی نجواه وبا انان مشورت كن ( وبه آنان شخصیت بده )[4]

كودك اگر از لحاظ درسی واخلاقی در سطح غیر قابل قبولی باشد باید نقطه مثبتی در وضع رفتار وظاهر او یافت وازآن بعنوان جای پای برای تشویق وی استفاده كرده مثلا ممكن است دستهایش لطیف واز آن بعنوان جای پای برای تشویق وی استفاده كرده مثلا ممكن است دستهایش لطیف ویا موی سرش اصلاح شده ومرتب باشد همچنین ممكن است به تمیزی كفشهایش اهمیت بده ویا دفتر وكتاب خودرا خوب نگه داری كند. به هر حال باید از همان نقطه مثبت و روزنه كوچك نوری به زندگی تحصیلی كودك تابیده شخصیت قابل قبولی از او ساخت وزندگی جدیدی را برایش پی ریزی كرد. سرگرمیها وعلائق كودك نیز نباید از نظر معلم دور نماید[5].

مقداری توجه وتحسین برای هر كسی مفید است چون انسان نیاز به تایید واحترام دیگران دارد ومی خواهد در هر كاری كه فعالیت می كند دیگران كوشش او را قدر بدانند و برایش ارزش قائل شوند. منتها برای سرآمد شدن یا برجسته شدن ودریافت تحسین باید كوشش بیش از حد متعارف داشته والبته به موازات كوشش آمادگی واستعداد آن فعالیت ویژه هم باید در انسان باشد[6].

كودك باید عمل خوب را بر پایه عمل به وظیفه شخصی واجتماعی وبدون توقع داشتن پاداش انجام دهد ولی والدین به این عنوان كه او فردی وظیفه شناس است او را تشویق كنند. تشویق بهتر است صورت مالی پیدا نكند بلكه اولا كودك باید خواندن نماز را مانند دیگران وظیفه خود بداند و ثانیا تشویق ما از او بهعنوان ابزار رضایت از انجام وظیفه اش باشد. یعنی نشان دهیم كه از عملش خشنودیم وبعد در بستن بالاتر به او بفهمانیم كه خدا هم ازاین عمل او راضی است.

تشویق باید واحد ضوابط وحدود باشد یعنی اینكه نباید فرد برای عمل تشویق شود.

بلكه شایسته است كه رفتارهای خاص وبرجسته او مورد ستایش قرار گیرد. اما به جهت گستردگی موضوع فوق دراین پروژه فقط به موضوع تشویق می پردازیم كه البته از اهمیت خاصی ( ویژه ای ) نسبت به تنبیه در مواردی نیاز است ولی باید باشد كه شاعر عالی مقام سعدی می فرماید :

بیان مسئله :

با توجه به مسائلی كه گذشت می خواهیم بدانیم كه چه نوع تشویق اثر مثبت داد و چه نوع آن اثر منفی وآیا تشویق تنها راه موفقیت یك دانش آموزاست ؟ تشویق باید چگونه باشد آیا به نوع واندازه كاری كه انجام داده می شود بستگی دارد ؟ آیا واقعا تشویق بیش از روشهای دیگر مانند تنبیه بر پیشرفت تحصیلی دانش اموزان تاثیر دارد؟ تشویق در منزل واز طرف والدین موثرتر است یا از طرف اولیاء مدرسه ؟ آیا از طریق تشویق می توان از نروی یك فرد حداكثر فایده را برد و تمام خواسته خود را بدست آنها (دانش آموازان) برآورده ساخت ؟ و آیا تشویق فردی موثرتر یا تشویق گروهی ؟

اسكینر روانشناس رفتارگرا چنین عقدیده دارد كه تنبیه شدید كودكان ونوجوانان در قبال انجام رفتار نا مطلوب ممكن است موقتا به حذف آن رفتار در كودك بینجامد ولی در بیشتر مواقع به بروز رفتارهای جبرانی انتقام جویانه وضد اجتماعی می گردد ویا مشكلات هیجانی دیگری را به بار می آورد تنبیه هایی كه معلمان بر كودكان روا می دارند از یك طرف مشكلات عاطفی وا ختلافات رفتاری را موجب می گردد واز طرف دیگر رابطه معلم شاگرد آشفتگی ایجاد كرده وامكان بازسازی وترمیم آن را مشكل ودر مواقعی دور از دسترس می سازد. در چنین شرایطی كودك تصور منفی را كه از معلم تنبیه گر دارد ممكن است به معلمان دیگر محیط آموزش وحتی فضای فیزیكی مدرسه .... دهد. معلمان پرخاشگر وهیجانی كه از عهده كنترل رفتار خودشان بر نمی آیند با تنبیه های شدید ومكرر آثار سوء در سازگاری شاگردان خود خواهند گذاشت ومقاومت آنها را در تعلیم و تربیت دروس برخواهند انگیخت[7].

هدفهای تحقیق

بطور كلی انجام یك تحقیق مستلزم هدفهای است كه این هدفها از پیش در نظر هر محققی نقش بسته است چون تشویق در مدارس راهنمائی بطور تمامی مستقیم وغیر مستقیم صورت می گیرد وباد اهداف تحقیق نیز در برگیرنده روشها باشد لازم به ذكر است كه تشویق آموز قادر به انجام آن خواهد بود تا فرآیندهای یاد گیری او تقویت

شده وعلاقه به حل مسائل پیدا نماید در این صورت هدفهای این تحقیق عبارتند از :

1. انواع تشویق مستقیم عملكرد ومستقیم دانش آموز را تقویت می نماید.
2. روشهای غیر مستقیم تشویق نیز باعث افزایش كارایی دانش آموزان می گردد.

فهرست مطالب

فصل اول

طرح تحقیق

مقدمه :

بیان مسئله :

هدفهای تحقیق

ضرورت تحقیق ( اهمیت موضوع تحقیق )

فرضیه های تحقیق

تعریف واژه ها واصطلاحات

1) تشویق :

2 ) تشویق غیر مادی :

3 ) تشویق مادی :

4) یادگیری :

5 ) پیشرفت تحصیلی :

موانع ومحدودیت های تحقیق

موانع این تحقیق عبارتند از :

فصل دوم

پیشینه تحقیق

ایجاد شوق ودلبستگی به علم دانش شاگردان :

مواسات ودلسوزی معلم نسبت به شاگردان

عامل لطف ومحبت ، موثرترین عوامل تعلیم وتربیت است :

فروتنی ونرمش نسبت به دانش آموزان :

تشویق شاگردان به اشتغالات علمی وتحریص بر تكرار دروس :

رعایت مساوات در توجه ومحبت به شاگردان :

احترام به شاگردان وتوجه به مزایای آنها :

سؤال :

پاسخ :

محبت درست معلم به متعلم باعث می شود :

تشویق دانش آموزان بی علاقه وسهل انگار :

نقد وبررسی تحقیقات انجام شده :

فصل سوم

روش تحقیق

جامعه آماری :

نمونه و روش نمونه گیری :

وسایل جمع آوری اطلاعات :

روش جمع آوری اطلاعات :

فصل چهارم

یافته ها وتجزیه وتحلیل اطلاعات :

بررسی سؤال اول تحقیق

نتیجه گیری :

بررسی سؤال دوم تحقیق

نتیجه گیری :

بررسی سؤال سوم تحقیق

نتیجه گیری :

بررسی سؤال چهارم تحقیق

نتیجه گیری :

بررسی سؤال پنجم تحقیق

نتیجه گیری :

فصل پنجم

خلاصه ونتیجه گیری

پیشنهادات :

منابع و مأخذ