بررسی اسراف در قرآن

چكیده

واژه «اسراف» و مشتقات آن كه جمعاً 23 بار در قرآن به كار رفته،مفهومى گسترده دارد  و هرگونه تجاوز از حدّ اعتدال و گرایش به افراط یا تفریط را در بر مى گیرد; از این رو، برخى با تفسیر این معناى عام، «اسراف» را در خصوص زیاده روى و «سرف» را تنها در مفهوم كوتاهى به كار برده اند;از آنجا كه اسراف هرگونه استفاده نادرست از امكانات و اختیارات را شامل مى شود و همواره با نوعى زیاده روى و گاه كوتاهى ملازم و در همه مصادیق آن به نحوى سرپیچى از فرامین الهى نمایان است،  با فساد ارتباط مستقیم دارد. به طور مكرّر از اسراف، در قرآن و احادیث و كلماتِ علما سخن به میان می آید و آن را از كارهای حرام می شمرند؛ ولی در عین حال نیافتم كسی همه موارد آن را با تفصیل بحث كرده باشد، به صورتی كه تمام جوانب اسراف از غیر آن جدا و ممتاز شود، بلكه با اجمال از آن گذشته اند با این كه بیان و تشریح آن از امور مهم و لازم است.بنا به ضرورت های مطرح شده بر آن شدم تحقیقی پیرامون اسراف را انجام دهم. واژه «تبذیر» و مشتقاتش كه سه بار و در دو آیه متوالى آمده(اسراء/ 26 ـ 27) در لغت به معناى تباه ساختن اموال است  كه از دور ریختن یا پاشیدن بذر در مكانى نامساعد و به روشى نادرست به استعاره گرفته شده، همیشه با نوعى پاشیدگى، بى نظمى و بى برنامگى همراه است. اسراف و تبذیر به رغم ارتباط نزدیك، تفاوتهایى نیز باهم دارند.هدف از تحقیق حاضر بررسی اسراف در قرآن است .

روش تحقیق کتابخانه ای است.

كلید واژه : اسراف ،تبذیر، قرآن

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                صفحه

فصل اول : طرح تحقیق

مقدمه                                                                                                   1

بیان مساله                                                                                             2

اهمیت و ضرورت تحقیق                                                                           3

اهداف تحقیق                                                                                          4

سوالات تحقیق                                                                                        4

تعاریف و مفاهیم                                                                                     5

فصل دوم : پیشینه تحقیق

پیشینه تحقیق                                                                                          6

فصل سوم : روش تحقیق

روش تحقیق                                                                                           11

روش جمع آوری اطلاعات                                                                         11

ابزار تحقیق                                                                                           11

فصل چهارم : یافته های تحقیق

اسراف                                                                                                  12

انواع اسراف                                                                                          13

عوامل و ریشه هاى اسراف                                                                        22

آثار زیان بار اسراف                                                                                 24

اسراف ، واقعیت تلخ جامعه                                                                        25

آثار و عواقب اسراف                                                                                 26

اسراف، واقعیت امروز جوامع غربی                                                            26

اسراف، عامل نگرانی جوامع دیگر                                                               28

ویژگی مسرفان                                                                                       29

ریشه اسراف گری                                                                                   31

انواع اسراف از دیدگاه قرآن                                                                         32

ارتباط اسراف و تبذیر                                                                               34

تبذیر                                                                                                    36

موارد اسراف                                                                                         37

اسراف در خوردن و آشامیدن                                                                       38

اسراف در انفاق                                                                                                 38

اسراف برنفس                                                                                         39

اسراف در قتل                                                                                        39

معیار در اسراف اقتصادی چیست؟                                                                40

حفظ اقتصاد و دوری از اسراف از منظر دین                                                    41

عوامل اسراف                                                                                        47

عوامل گرایش به اسراف و تبذیر                                                                  59

پیامدهای اسراف                                                                                      60

فواید اجتناب از اسراف                                                                             60

راهکارهای کاهش اسراف                                                                         62

خانواده و اسراف                                                                                      65

آثار سوء اجتماعی                                                                                    67

آثار سوء اخروی                                                                                      68

اسراف در مخارج شخصی و خانوادگی                                                          69

اسراف در طعام                                                                                      71

اسراف در لباس                                                                                                76

تجاوز از حدّ كفاف                                                                                   78

حدود اعتدال                                                                                           84

اسراف درانفاق های مستحبّ                                                                       86

ایثار دیگری بر عیال                                                                                98

ایثار دیگری بر خویش.                                                                             100

فهرست آیات مربوط به اسراف در قرآن                                                      101

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

نتیجه گیری                                                                                           103

پیشنهادات                                                                                             104

محدودیت ها                                                                                           104

منابع                                                                                                   105